İşletmelerde biriken muazzam veri miktarı işletmenin geleceğine yön vermek için bu verilerin anlamlı ve analize uygun işlenmesini zorunlu kılıyor. Bu nedenden dolayı günümüz işletmelerinin veri kaynaklarında biriken data iki katmanlı bir yapıda data warehousing (veri ambarlama) için kullanılabiliyor.
İşte OLAP ve OLTP kavramları bu katmanları anlatan iki terimin kısaltması olarak veri ambarlama ile uğraşanların karşısına çokca çıkıyor. OLTP hareketli (transactional) verileri kaydeden, OLAP ise analitik (analytic) verileri saklayan veri saklama sistemlerini ifade ediyor.
OLTP (online transactional processing) büyük miktarda kısa çevrimiçi (online) veri işlemleri için özelleştirilmiş sistemlerdir (INSERT, UPDATE, DELETE). OLTP. sistemleri ana noktası çoklu erişime sahip fiziksel ortamlarda veri bütünlüğünü koruyarak saniye başına çok sayıda işleme ve tanımlama gerçekleştirmeleridir. OLTP veritabanlarında detaylı ve anlık veriler tutulurlar, bu veriler genelde 3NF modeli normalleştirmeleriyle saklanırlar. (Database Normalization)
OLAP (online analytical processing) ise OLTP’ye göre düşük sayıda işlem sayısı söz konusudur. Sorgular (queries) karmaşıktır ve veriler toplanmış veya özetlenmiş yapıdadır. OLAP sistemlerinde verimlilik ölçütü sorgulara tepki verme süresidir. OLAP uygulamalarında veri madenciliği tekniklerinin hakimdir. OLAP veritabanlarında birleştirilmiş, özetlenmiş, toplanmış geçmişten biriktirilmiş (historical data) verilerin çok boyutlu (multi-dimensional) şemalarda ki bu çoğunlukla yıldız şeması (star schema) ve türevleriyle saklandığı ambarlarıdır.
Aşağıdaki tablo aralarındaki farkı anlamaya biraz daha yardımcı olabilir.
| OLTP | OLAP | |
| Veri kaynağı | Operasyonel yani orijinal veri kaynağıdır. | Birleştirilmiş (consolidation) OLTP verileridir. |
| Verinin Amacı | İşletmenin temel görevlerini yürütmek | Planlama, problem çözme ve karar almaya yardımcı olmak. |
| Veri neyi gösterir | Devam eden işlerin anlık görüntüsünü | İşletme aktivitelerinin çok boyutlu ve farklı açılardan görüntüsünü |
| Girdi ve Güncellemeler | Kısa ve hızlı kayıt girdileri ile son kullanıcının başlattığı güncellemeler | Periyodik ve uzun soluklu toplu işlemlerle veriler güncellenir |
| Sorgular | İlişkisel ve standat az kayıt döndüren basit sorgular | Özetlenmiş ve toplanmış verilerden karmaşık sorgular |
| İşleme hızı | Çok hızlı | Verinin büyüklüğüne bağlı olmakla birlikte sorgunun karmaşıklığı ve işlem sayısı sonucun uzun zaman almasına neden olur. |
| Alan Gereksinimi | Geçmişe dayalı veriler arşivleniyorsa az alan gerektirir | Birleştirmelerin ve özetlemelerin yapısına bağlı ve geçmişe dayalı verilerden dolayı OLTP den daha çok alan gerektirir |
| Veritabanı Tasarımı | Nonmal tasarım | Çoklu tablolardan oluşturulan yıldı veya kar tanesi şemaları |
| Yedekleme ve Kurtarma | Yedekleme çok önemli, veri kaybı para ve yasal sorumluluk gerektirebilir. | Düzenli yedeklemeler yapmak yerine OLTP verilerinden tekrar yüklenir çoğunlukla |
Kendim anlamaya çalışırken türkçeleştirdiğim yazının orijinali kaynak bağlantısındadır.
Bi bok anlamadım, karmaşık ve kötü yazılmış, zaten bilen biri okuğunda anlar, onun da amacı yok.
Ben sana katılmıyorum. Git başka kaynaktan oku. Saygısızlık yapmayın emeğe.
Aslında haklısınız, çok temiz ve düzgün yazmadığımı kabul ediyorum. Amacım daha çok İngilizce bir kaynağı Türkçe faydanıza sunmaktı. Gözden geçirip daha anlaşılır yeniden ele almadığım için böyle kaldı. Nezaketsizliğinden dolayı sahip çıkan hanımefendiye de çok teşekkür ederim.
Bence gayet güzel açıklamışsınız.